Shirika la Maendeleo ya Kimataifa la Marekani (USAID) limefunga milango yake rasmi baada ya Rais wa Marekani Donald Trump kulivunja shirika hilo hatua kwa hatua kwa madai ya matumizi mabaya ya fedha.

Ilielezwa kuwa zaidi ya asilimia 80 ya programu zote za wakala zilighairishwa kufikia Machi, mwaka huu na kwamba zile zilizosalia zilichukuliwa rasmi juzi na idara ya serikali.

Hatua ya kufungwa kwa USAID ambayo ilisimamia misaada kwa serikali ya Marekani, mtoa huduma mkubwa zaidi duniani kumekosolewa na marais wa zamani akiwemo Barack Obama na George W Bush.

Kwa mujibu wa tahadhari iliyochapishwa na watafiti katika jarida la Matibabu la Lancet, kupunguzwa huko kwa misaada ya shirika hilo kunaweza kusababisha vifo zaidi ya milioni 14 ifikapo 2030.

Ripoti ya jarida hilo ilikadiria kuwa theluthi moja ya wale walio katika hatari ya vifo vya mapema watakuwa watoto.

Ofisa wa idara ya serikali alisema utafiti huo ulitumia mawazo yasiyo sahihi na kusisitiza kuwa Marekani itaendelea kusimamia misaada kwa njia ifaayo zaidi.

USAID iliyoanzishwa mwaka 1961, awali iliajiri watu 10,000, na kwamba theluthi mbili kati yao walifanya kazi nje ya nchi.

Ilielezwa kuwa kupunguzwa kwa utata kulianza mapema katika muhula wa pili wa Trump, wakati bilionea na mshauri wa zamani wa rais Elon Musk kupewa jukumu la kupunguza nguvu kazi ya shirikisho, hatua ambayo ililaaniwa vikali na mashirika ya misaada ya kibinadamu kote duniani.

Miongoni mwa programu ambazo zilizuiliwa ni pamoja na juhudi za kuwapa viungo bandia wanajeshi waliojeruhiwa nchini Ukraine, kuondoa mabomu yaliyotegwa ardhini katika nchi mbalimbali, na kudhibiti kuenea kwa Ebola barani Afrika.

Tovuti ya shirika hilo ilionyesha ujumbe ukisema kwamba wafanyakazi wote wa USAID walioajiriwa moja kwa moja duniani kote walikuwa wamepewa likizo ya utawala kuanzia Februari 23, mwaka huu.

Katibu wa Jimbo Marco Rubio alisema hapo awali kuwa programu 1,000 zilizosalia baada ya kupunguzwa zitasimamiwa chini ya idara yake.

“Enzi hii ya uzembe ulioidhinishwa na serikali imefikia kikomo rasmi, Chini ya Utawala wa Trump, hatimaye tutakuwa na misheni ya ufadhili wa kigeni huko Amerika ambayo inatanguliza masilahi yetu ya kitaifa," aliandika kwenye chapisho kwenye Substack.

Trump alikuwa akisema mara kwa mara anataka matumizi ya nje ya nchi yalingane kwa karibu na mbinu yake ya Marekani Kwanza.

Katika hatua nyingine, Bush na Obama waliwasilisha jumbe zao za kulaani katika kongamano la video waliloandaa kwa maelfu ya wanachama wa jumuiya ya USAID.

Bush, mwanachama mwenza wa Chama cha Republican cha Trump, aliangazia athari za kupunguzwa kwa programu ya UKIMWI na VVU ambayo ilianzishwa na serikali yake na ikapewa sifa ya kuokoa maisha ya watu milioni 25.

“Umeonyesha nguvu kubwa ya Marekani kupitia kazi yako na huo ndio moyo wako mzuri,” Bush aliwaambia wafanyakazi wa USAID katika taarifa iliyorekodiwa, kulingana na vyombo vya habari vya Marekani.

“Je, ni kwa maslahi yetu ya taifa kwamba watu milioni 25 ambao wangekufa sasa wanaishi? Nadhani ndivyo, na wewe pia,” alisema Bush.

Wakati huo huo Obama, mwanachama wa chama cha upinzani cha Democratic Party, alithibitisha kazi ambayo wafanyakazi wa USAID walikuwa tayari wameifanya.

“Kutoa USAID ni jambo la kusikitisha, na ni janga. Kwa sababu ni baadhi ya kazi muhimu kutokea popote duniani,” Obama alisema.

Wakili wa muda mrefu wa masuala ya kibinadamu Bono alizungumza kuhusu mamilioni ya watu ambao alisema wanaweza kufa kwa sababu ya kupunguzwa kwa shirika hilo.

“Waliwaita ninyi mafisadi, wakati mlikuwa bora zaidi kati yetu,” aliwaambia waliohudhuria mkutano huo.

USAID ilionekana kuwa muhimu kwa mfumo wa misaada ya kimataifa. Na baada ya kupunguzwa, nchi zingine zilifuata mkondo wao ikiwemo Uingereza, Ufaransa na Ujerumani.

Mwezi uliopita, Umoja wa Mataifa (UN) ulisema unakabiliana na punguzo kubwa zaidi la ufadhili kuwahi kuathiri sekta ya kimataifa ya kibinadamu.

Hata hivyo, msimamizi wa zamani wa USAID Samantha Power alisema kufungwa kwa shirika hilo, pamoja na kupunguzwa kwa ufadhili kwa mipango ya kuokoa maisha kutakuwa na matokeo mabaya, na uwezekano wa kusababisha mamilioni ya vifo ulimwenguni.