UONGOZI wetu unajaribiwa upya, sio nyakati za ushindi, bali kwa changamoto ya dharura ya kulinda watu wetu. Malaria inasalia kuwa tishio kubwa la Afrika kuhusu afya, ustawi na mustakabali wa watoto wetu. Lazima tuchukue hatua, na lazima tuchukue hatua sasa.

Leo, malaria inaua zaidi ya nusu milioni ya maisha ya waafrika kila mwaka, wengi wao wakiwa watoto chini ya miaka mitano. Zaidi ya asilimia 95 ya vifo vyote vya malaria hutokea katika bara letu. Tuko hatarini kuweza kufikia lengo la Umoja wa Afrika la kutokomeza malaria ifikapo 2030, huku idadi ya wagonjwa ikiongezeka tena.

 Mgogoro huu unazidishwa na kupungua kwa fedha kutoka kwa wafadhili wakuu. Mnamo mwaka 2023, kupungua kwa misaada wa Marekani kwa nchi za nje, kihistoria msingi wa kutokomeza malaria kupitia Mpango wa Rais wa Malaria na Mfuko wa Dunia wa Fedha, kumetatiza programu, na kusababisha upungufu mkubwa wa bidhaa muhimu za malaria.

Bila marekebisho ya haraka ya mwenendo, Afrika inaweza kukabiliwa na visa vya ziada vya malaria milioni 112 na kufikia vifo hadi 280,000 zaidi kwa mwaka 2027-2029. Upatikanaji mdogo wa fedha toka Mfuko wa Dunia wa Fedha unaweza kufanya hali kuwa mbaya zaidi.

 Hata hivyo malaria inapata shida kutokana na kusitasita. Bila uongozi thabiti na uwekezaji, mafanikio ambayo tumepigania sana kuyafikia yatapotea haraka. Tanzania na Botswana zinaonesha kile ambacho uongozi wa kitaifa unaweza kufanikiwa. Tanzania imepanua afua katika ngazi ya jamii, kuunganisha huduma za malaria katika huduma ya afya ya msingi, na kuhakikisha upatikanaji wa matibabu kwa wakati. Botswana, ambayo sasa inakaribia kutokomeza malaria, imedumisha ufuatiliaji thabiti na mikakati ya kukabiliana kwa haraka. Mifano hii inaonesha kwamba maendeleo yanawezekana hata kukiwa na ongezeko la vitisho.

 Leo, dhoruba kamili linatishia mapambano ya malaria ya bara letu: mabadiliko ya hali ya hewa kuongezeka maeneo ya maambukizi, kuongezeka kwa usugu wa viuatilifu na dawa, mapungufu ya ufadhili, na migogoro ya kibinadamu inayotatiza huduma za afya. Afrika inahitaji nyongeza ya dola bilioni 5.2 kila mwaka ili kutekeleza kikamilifu mikakati ya kitaifa ya malaria. Bila hivyo, tunaweza kuhatarisha mabadiliko ambayo yanaweza kurudisha nyuma miongo kadhaa ya maendeleo yaliyopatikana.

 Lakini kuna matumaini. Nchi zinapeleka zana mpya, kama vile vyandarua vyenye viuatilifu viwili, ugawaji wa dawa-kinga kwa msimu, na utoaji wa chanjo za malaria. Wahudumu wa afya ya jamii, ambao mara nyingi ndio safu ya kwanza ya ulinzi, wanaokoa maisha kila siku. Kuimarisha msaada wao na kuunganisha malaria katika huduma pana za afya, ikiwa ni pamoja na huduma kwa wajawazito na programu za shule, ni muhimu.

 Kutokomeza malaria hakutafanyika kupitia hatua za nyongeza. Inahitaji msukumo wa ujasiri, wa haraka na ulioratibiwa katika sekta zote za jamii - afya, fedha, elimu, mazingira na kwingineko. Serikali lazima itoe kipaumbele kwa malaria katika bajeti za kitaifa na kukusanya rasilimali za sekta binafsi za ndani. Ubunifu lazima upatikane kwa haraka, kupunguza ucheleweshaji katika manunuzi na uidhinishaji wa haraka wa zana za kuokoa maisha.

Muungano wa Viongozi wa Afrika katika Udhibiti wa Malaria (ALMA), ulioundwa chini ya uongozi wa Dk. Jakaya Mrisho Kikwete na kujivunia kuwa mwenyeji wa ALMA nchini Tanzania, ni ishara ya mshikamano na matendo ya Afrika. Kupitia zana za kadi ya alama, uhamasishaji wa vijana, na uzalishaji wa rasilimali toka vyanzo vya ndani, ALMA inasaidia mataifa ya Kiafrika kugeuza utashi wa kisiasa kuwa athari ya ulimwengu halisi. Lakini kazi hii inapaswa kukuzwa.

Afrika haijawahi kuwa na vifaa bora zaidi vya kuishinda malaria. Tuna zana, maarifa, na mifumo. Tunachohitaji kwa sasa ni uongozi usioyumba, hatua ya umoja, na ujasiri wa kumaliza tulichokianza.

Sura inayofuata katika historia ya Afrika itafafanuliwa na chaguzi tunazofanya leo. Hebu tuchague hatua badala ya kusitasita, umoja dhidi ya mgawanyiko - na ushindi dhidi ya malaria.